آنچه در این مقاله میخوانید
سنگ کلیه در بارداری: ارتباط و تأثیرات

بارداری دورهای از تغییرات گسترده در بدن زن است که میتواند بر سیستم ادراری نیز تأثیر بگذارد و احتمال بروز سنگ کلیه را افزایش دهد. ارتباط بین “سنگ کلیه در بارداری” چندوجهی است و ناشی از تغییرات فیزیولوژیکی زیر است:
- تغییرات هورمونی: افزایش هورمون پروژسترون در دوران بارداری باعث شل شدن عضلات صاف مجاری ادراری میشود. این امر میتواند منجر به کاهش سرعت جریان ادرار و افزایش احتمال تجمع مواد معدنی و تشکیل سنگ کلیه شود.
- افزایش حجم خون: حجم خون در دوران بارداری به طور قابل توجهی افزایش مییابد. این افزایش حجم خون باعث افزایش فیلتراسیون کلیوی و در نتیجه افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار میشود که میتواند خطر تشکیل سنگهای کلسیمی را بالا ببرد.
- تغییر pH ادرار: تغییر در pH ادرار در دوران بارداری میتواند محیط را برای تشکیل برخی از انواع سنگها، به ویژه سنگهای کلسیمی و فسفاتی، مساعدتر کند.
- فشار رحم بر مجاری ادراری: با بزرگ شدن رحم، فشار بر روی حالبها (لولههایی که ادرار را از کلیهها به مثانه منتقل میکنند) افزایش مییابد. این فشار میتواند جریان ادرار را کند کرده و احتمال تشکیل سنگ کلیه را بیشتر کند.
تأثیرات سنگ کلیه بر بارداری میتواند شامل موارد زیر باشد:
- درد شدید: درد ناشی از سنگ کلیه میتواند بسیار شدید و ناتوانکننده باشد و بر کیفیت زندگی مادر تأثیر منفی بگذارد.
- عفونت ادراری: سنگ کلیه میتواند خطر ابتلا به عفونتهای ادراری را افزایش دهد که در دوران بارداری میتواند عوارض جدی برای مادر و جنین داشته باشد.
- زایمان زودرس: برخی مطالعات نشان دادهاند که وجود سنگ کلیه در دوران بارداری ممکن است با افزایش خطر زایمان زودرس مرتبط باشد.
- پرهاکلامپسی (مسمومیت بارداری): در موارد نادر، سنگ کلیه میتواند با افزایش فشار خون و پرهاکلامپسی مرتبط باشد که وضعیتی خطرناک برای مادر و جنین است.
علائم سنگ کلیه در بارداری

علائم سنگ کلیه در بارداری مشابه علائم آن در افراد غیر باردار است، اما تشخیص آن ممکن است به دلیل تغییرات طبیعی بدن در دوران بارداری دشوارتر باشد. شایعترین علائم عبارتند از:
- درد شدید در پهلو و کمر: این درد معمولاً به صورت ناگهانی شروع میشود و میتواند به کشاله ران و قسمت پایین شکم نیز انتشار یابد. درد ممکن است به صورت متناوب و یا مداوم باشد.
- درد هنگام دفع ادرار (سوزش ادرار): این علامت نشاندهنده تحریک مجاری ادراری توسط سنگ یا عفونت است.
- تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار کردن: این علائم میتواند ناشی از تحریک مثانه توسط سنگ یا عفونت باشد.
- وجود خون در ادرار (هماچوری): وجود خون در ادرار میتواند به صورت میکروسکوپی (قابل مشاهده فقط با میکروسکوپ) یا ماکروسکوپی (قابل مشاهده با چشم غیر مسلح) باشد.
- تهوع و استفراغ: این علائم به دلیل تحریک اعصاب توسط سنگ کلیه ایجاد میشوند.
- تب و لرز: در صورت وجود عفونت همراه با سنگ کلیه، ممکن است تب و لرز نیز رخ دهد که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
نکته مهم: در صورت مشاهده هر یک از این علائم، به ویژه درد شدید در پهلو و کمر، خون در ادرار یا تب و لرز، باید فوراً به پزشک مراجعه شود. تشخیص و درمان به موقع میتواند از بروز عوارض جدی برای مادر و جنین جلوگیری کند.
تشخیص سنگ کلیه در دوران بارداری

تشخیص دقیق سنگ کلیه در دوران بارداری از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا برخی از روشهای تصویربرداری معمول، مانند سیتی اسکن، به دلیل تابش اشعه ایکس برای جنین خطرناک هستند. بنابراین، پزشکان از روشهای ایمنتر برای تشخیص سنگ کلیه در این دوران استفاده میکنند:
- سونوگرافی: سونوگرافی کلیه و مجاری ادراری، روش اصلی و ایمن برای تشخیص سنگ کلیه در بارداری است. این روش با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از کلیهها، حالبها و مثانه ایجاد میکند و میتواند وجود سنگ، اندازه و محل آن را مشخص کند. سونوگرافی هیچ خطری برای جنین ندارد و به عنوان روش انتخابی برای تشخیص سنگ کلیه در بارداری توصیه میشود.
- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار میتواند وجود خون، عفونت و سایر مواد غیرطبیعی در ادرار را نشان دهد که میتواند به تشخیص سنگ کلیه کمک کند. کشت ادرار نیز برای تشخیص عفونت ادراری که ممکن است همراه با سنگ کلیه باشد، انجام میشود.
- آزمایش خون: آزمایش خون میتواند سطح کراتینین و سایر مواد شیمیایی خون را بررسی کند و به ارزیابی عملکرد کلیهها کمک کند.
در موارد خاص و در صورت لزوم، پزشک ممکن است از روشهای تصویربرداری دیگری مانند MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) با احتیاط و با در نظر گرفتن شرایط خاص بارداری استفاده کند. اما سیتی اسکن به دلیل تابش زیاد، معمولاً در دوران بارداری توصیه نمیشود، مگر در موارد بسیار ضروری و با نظر متخصص رادیولوژی و متخصص زنان و زایمان.
درمان سنگ کلیه در بارداری

درمان سنگ کلیه در بارداری با در نظر گرفتن سلامت مادر و جنین انجام میشود. هدف اصلی، کاهش درد، جلوگیری از عفونت و کمک به دفع سنگ است. روشهای درمانی معمولاً به صورت زیر است:
- درمانهای محافظهکارانه: در بسیاری از موارد، سنگهای کوچک خود به خود دفع میشوند و نیازی به مداخله جدی نیست. در این موارد، پزشک معمولاً موارد زیر را توصیه میکند:
- نوشیدن آب فراوان: نوشیدن مقدار زیادی آب (حداقل ۸-۱۰ لیوان در روز) به رقیق شدن ادرار و دفع سنگ کمک میکند.
- داروهای مسکن: برای کاهش درد، میتوان از داروهای مسکن بیخطر برای بارداری مانند استامینوفن (با تجویز پزشک) استفاده کرد.
- تغییر رژیم غذایی: در برخی موارد، تغییر رژیم غذایی میتواند به جلوگیری از تشکیل سنگهای جدید کمک کند.
- درمانهای تهاجمی: در صورتی که سنگ بزرگ باشد، باعث انسداد مجاری ادراری شود، درد شدید ایجاد کند یا عفونت وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به درمانهای تهاجمیتر باشد:
- استنت حالب: قرار دادن یک لوله کوچک (استنت) در حالب میتواند به باز شدن مسیر ادرار و کاهش درد کمک کند. این روش معمولاً به صورت موقت انجام میشود.
- جراحی دروناندامی (اندویورولوژی): روشهای اندویورولوژی، مانند اورتروسکوپی و RIRS (جراحی رتروگراد داخل کلیوی)، گزینههای مناسبی برای درمان سنگ کلیه در بارداری هستند، زیرا کمترین میزان تهاجم را دارند.
توضیح بیشتر در مورد RIRS:
RIRS (جراحی رتروگراد داخل کلیوی) یک روش کم تهاجمی است که در آن یک وسیله باریک و انعطافپذیر به نام یورتروسکوپ از طریق مجرای ادرار وارد مثانه و سپس حالب شده و به کلیه میرسد. با استفاده از لیزر، سنگها خرد شده و قطعات آن خارج میشوند. RIRS به دلیل عدم نیاز به برش جراحی، خطر کمتری برای مادر و جنین دارد و معمولاً دوره نقاهت کوتاهتری دارد.
به گفته دکتر شه دوست: در درمان سنگ کلیه در بارداری، انتخاب روش مناسب بستگی به :۱.اندازه و محل سنگ ۲.شدت علائم ۳. شرایط بارداری دارد. روشهای اندویورولوژی مانند RIRS به دلیل کم تهاجمی بودن و ایمنی بالا، میتوانند گزینه مناسبی برای درمان سنگهای کلیه در دوران بارداری باشند، به خصوص در مواردی که درمانهای محافظهکارانه مؤثر نیستند
پیشگیری از سنگ کلیه در بارداری

پیشگیری از سنگ کلیه در دوران بارداری میتواند به کاهش خطر ابتلا به این مشکل کمک کند. مهمترین اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
- نوشیدن آب فراوان: نوشیدن مقدار کافی آب (حداقل ۸-۱۰ لیوان در روز) مهمترین عامل در پیشگیری از سنگ کلیه در بارداری است.
- رژیم غذایی مناسب: رعایت یک رژیم غذایی متعادل و سالم، کاهش مصرف نمک، سدیم، غذاهای فرآوری شده و نوشیدنیهای شیرین میتواند به پیشگیری از تشکیل سنگ کمک کند.
- مصرف متعادل کلسیم: دریافت کلسیم کافی از طریق رژیم غذایی برای سلامت مادر و جنین ضروری است، اما مصرف بیش از حد مکملهای کلسیم بدون تجویز پزشک میتواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. بنابراین، در مورد مصرف مکملهای کلسیم با پزشک خود مشورت کنید.
- کنترل وزن: حفظ وزن مناسب در دوران بارداری میتواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند.
با رعایت این نکات، میتوانید به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سنگ کلیه در دوران بارداری را کاهش دهید.
دکتر امیرعباس شه دوست: متخصص اورولوژی و فلوشیپ اندویورولوژی

در این مقاله، از دانش و تخصص دکتر امیرعباس شه دوست، متخصص اورولوژی و فلوشیپ فوق تخصصی جراحی درونبین کلیه، مجاری ادراری و تناسلی (اندویورولوژی) بهره بردهایم. دکتر شه دوست با سالها تجربه در زمینه تشخیص و درمان بیماریهای دستگاه ادراری و تناسلی، به ویژه با تمرکز بر روشهای کم تهاجمی (اندویورولوژی)، به عنوان یکی از متخصصین برجسته در شهر اراک شناخته میشوند.
تخصص و زمینه فعالیت:
دکتر شه دوست با داشتن فلوشیپ اندویورولوژی، در زمینه درمان بیماریهای زیر تخصص دارند:
- سنگهای کلیه و مجاری ادراری: تشخیص و درمان انواع سنگهای کلیه، حالب، مثانه و مجرای ادرار با استفاده از روشهای کم تهاجمی مانند ریرس RIRS، اورتروسکوپی و نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL).
- بیماریهای پروستات: تشخیص و درمان بیماریهای خوشخیم و بدخیم پروستات با استفاده از روشهای نوین.
- عفونتهای ادراری: تشخیص و درمان انواع عفونتهای دستگاه ادراری در مردان و زنان.
- مشکلات ناباروری مردان: بررسی و درمان علل ناباروری در مردان.
- سایر بیماریهای دستگاه ادراری و تناسلی: شامل تنگی مجرای ادرار، بیاختیاری ادرار، واریکوسل و سایر مشکلات مرتبط.
رویکرد درمانی:
دکتر شه دوست با رویکردی بیمار محور، همواره تلاش میکنند تا بهترین و مناسبترین روش درمانی را با توجه به شرایط هر بیمار انتخاب کنند. ایشان با بهرهگیری از دانش روز و تجهیزات پیشرفته، به ارائه خدمات با کیفیت بالا به بیماران خود میپردازند.
اهمیت مشاوره با متخصص:
در مورد موضوع “سنگ کلیه در بارداری” که در این مقاله به آن پرداختهایم، مشاوره با یک متخصص اورولوژی مانند دکتر شه دوست از اهمیت ویژهای برخوردار است. ایشان میتوانند با بررسی دقیق شرایط بیمار، بهترین روش تشخیص و درمان را تعیین کرده و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنند. جهت مشاوره رایگان میتوانید به صورت مستقیم با دکتر شه دوست در تماس باشید مشاوره رایگان
اطلاعات تماس و نوبتدهی:
برای دریافت نوبت از دکتر امیر عباس شه دوست، فوق تخصص جراحی بسته کلـیه، میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:- تماس تلفنی با مطب: برای تعیین وقت ملاقات و کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساعات کاری مطب، میتوانید با شماره تلفنهای زیر تماس بگیرید:
- مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، میتوانید به آدرس زیر مراجعه کنید: