سنگ کلیه یکی از شایعترین بیماریهای دستگاه ادراری است که سالانه میلیونها نفر در سراسر جهان را درگیر میکند. درد شدید پهلو، تهوع، خون در ادرار و دشواری در ادرار کردن از مهمترین نشانههایی است که بیماران را برای درمان با بهترین روش سنگ شکن کلیه به اورژانس میکشاند.
خوشبختانه در سالهای اخیر، با پیشرفت فناوری پزشکی، روشهای درمانی جدید و کمتهاجمی معرفی شدهاند که امکان خرد کردن و دفع سنگها را بدون نیاز به جراحی باز فراهم میکنند. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به معرفی بهترین روش سنگ شکن کلیه بپردازیم و مزایا و معایب هر یک از روشهایی که برای درمان سنگ کلیه مورد استفاده قرار میگیرد، مورد بررسی قرار دهیم.
آنچه در این مقاله میخوانید
سنگ کلیه چیست و چرا ایجاد میشود؟
سنگ کلیه رسوبات سفت و جامدی هستند که از تجمع نمکها و مواد معدنی در کلیه تشکیل میشوند. وقتی ادرار بیش از حد غلیظ میشود یا تعادل مواد معدنی در بدن بهم میخورد، زمینه تشکیل سنگها فراهم میشود. از مهمترین دلایل تشکیل سنگ در کلیه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم نوشیدن آب
- مصرف زیاد نمک
- رژیم غذایی پرپروتئین
- مشکلات ارثی
- عفونتهای ادراری
- کمتحرکی
- بیماریهای متابولیک
سنگها بسته به اندازه، جنس و محل قرارگیری، علائم متفاوتی ایجاد میکنند. سنگهای کوچک معمولاً خود به خود دفع میشوند اما سنگهای بزرگ یا مقاوم به درمان نیاز به بهترین روش سنگ شکن کلیه دارند.
چه زمانی باید برای سنگ کلیه اقدام به سنگ شکن کرد؟
همه سنگهای کلیه نیاز به سنگ شکن ندارند. در موارد زیر، پزشک انجام درمان با بهترین روش سنگ شکن کلیه را توصیه میکند:
- اندازه سنگ بزرگتر از ۶ میلیمتر باشد
- سنگ در حال رشد باشد
- درد شدید و مکرر ایجاد کند
- همراه با تهوع و استفراغ شدید باشد
- باعث عفونت یا تب شده باشد
- انسداد مجاری ادرار ایجاد کند
- سنگ در مسیر حالب گیر کرده باشد
اگر سنگ تشکیل شده در کلیه از ۱ سانتیمتر بزرگتر باشد، احتمال اینکه بدون انجام روشهای مداخلهای و به صورت طبیعی دفع شود بسیار کم است.
روشهای مختلف سنگ شکن کلیه
در پزشکی نوین چندین روش برای خرد کردن سنگهای کلیه وجود دارد. هر روش ویژگیها، مزایا و محدودیتهای خاص خود را دارد. برای شناخت بهترین روش سنگ شکن کلیه باید با این روشها و مزایا و معایب هر کدام آشنا شویم.
سنگ شکن برون اندامی (ESWL)
یکی از شناختهشدهترین و کمتهاجمیترین روشها برای سنگهای کوچک و متوسط است. در این شیوه، امواج شوک از بیرون بدن به سمت سنگ ارسال میشود تا آن را خرد کند. از مزایا و معایب ESWL به عنوان بهترین روش سنگ شکن کلیه میتوان به موارد جدول زیر اشاره کرد:
| مزایا | معایب |
| بدون نیاز به جراحی بدون نیاز به بیهوشی دوره نقاهت کوتاه مناسب برای کودکان | اثربخشی کمتر برای سنگهای بزرگتر از ۱ سانتیمتر مناسب نبودن برای سنگهای بسیار سخت (سیستئینی یا کلسیمی مقاوم) امکان ایجاد درد هنگام دفع خردهسنگها |
سنگ شکن درون اندامی (URS)
در این روش به عنوان بهترین روش سنگ شکن کلیه، پزشک با یک وسیله باریک و انعطافپذیر به نام یورتروسکوپ وارد مجاری ادرار شده و سنگ را مشاهده و خرد میکند. از ویژگیهای این روش میتوان به دقت بسیار بالا، مناسب بودن برای سنگهای حالب و سنگهای مقاوم و قابلیت خارج کردن سنگ به صورت یکجا اشاره کرد.
| مزایا | معایب |
| عدم نیاز به ایجاد برش در بدن درصد موفقیت بالا | نیاز به بیهوشی احتمال نیاز به قراردادن سِنت (لوله باریک کمک به ادرار) |
سنگ شکن لیزری کلیه
این روش یکی از پیشرفتهترین شیوهها برای از بین بردن انواع سنگهای کلیه و حالب است. در این تکنیک، پزشک با استفاده از لیزر هولمیوم، سنگ را به ذرات بسیار ریز تبدیل میکند. در بهترین روش سنگ شکن کلیه پس از خرد شدن سنگها، میتوان با استفاده تجهیزات خردههای سنگ را تخلیه کرده یا اجازه دارد که خرده سنگها به صورت طبیعی از بدن دفع شوند. چرا سنگ شکن لیزری کلیه بهترین روش محسوب میشود؟ از مهمترین دلایل آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت خرد کردن تمام انواع سنگها
- مناسب سنگهای بزرگ، سخت و متعدد
- ریز شدن سنگ تا حد پودر
- کمترین احتمال بازگشت سنگ
- دوره نقاهت بسیار کوتاه
بسیاری از متخصصان اورولوژی معتقدند درمان سنگ کلیه با لیزر بهترین انتخاب برای بیمارانی است که سنگهای پیچیده یا مقاوم دارند.
عمل PCNL
برای سنگهای بسیار بزرگ (بیش از ۲ سانتیمتر)، پزشک از روش PCNL استفاده میکند. در این تکنیک از یک سوراخ کوچک در پشت وارد کلیه شده و سنگها را خارج میکنند.
| مزایا | معایب |
| مناسب دفع سنگهای بزرگ درصد موفقیت بسیار بالا | نیاز به بستری تهاجم بیشتر در مقایسه با ESWL و لیزر نیاز به مهارت بالای جراح |
بهترین روش سنگ شکن کلیه کدام است؟
در خصوص انتخاب بهترین روش سنگ شکن کلیه از بین روشهای معرفی شده باید گفت که انتخاب به عوامل متعددی از جمله موارد زیر بستگی دارد:
- اندازه سنگ
- جنس سنگ
- محل قرارگیری (کلیه یا حالب یا مثانه)
- شرایط بیمار
- سابقه سنگسازی
- وجود عفونت یا انسداد
به طور کلی متخصصان و پزشکان بر اساس اندازه سنگ و در نظر گرفتن عوامل بالا هر کدام از روشها را برای شرایط خاص مطابق با جدول زیر توصیه میکنند:
| درمان دارویی | سنگهای کوچک (کمتر از ۵ میلیمتر): |
| درمان به روش ESWL | سنگهای ۵ تا ۱۰ میلیمتر |
| درمان به روش لیزر یا URS | سنگهای ۱۰ تا ۲۰ میلیمتر |
| درمان به روش PCNL | سنگهای بزرگتر از ۲۰ میلیمتر |
| درمان به روش لیزر | سختترین و مقاومترین سنگها |
به همین دلیل است که امروزه بسیاری از مراکز پیشرفته اورولوژی از درمان سنگ کلیه با لیزر به عنوان روش استاندارد استفاده میکنند.
مراقبتهای قبل و بعد از سنگ شکن
یکی از مواردی که در انتخاب بهترین روش سنگ شکن کلیه از اهمیت زیادی برخوردار است، رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد از سنگشکنی است. رعایت این موارد کمک میکند که روش مورد استفاده به بهترین شکل انجام شده، عوارض بعد از عمل کاهش پیدا کرده و همچنین روند بهبود نیز تسریع پیدا کند.
| قبل از سنگشکن | بعد از سنگشکن |
| نوشیدن مایعات کافی انجام سونوگرافی یا CT scan قطع برخی داروهای رقیقکننده خون بررسی عفونت ادراری | نوشیدن آب فراوان مصرف داروهای تجویز شده احتمال مشاهده خون در ادرار طبیعی است پرهیز از فعالیت سنگین ۲۴ ساعت اول مراجعه برای چکاپ و بررسی دفع خردهسنگها |
امروزه با پیشرفت تجهیزات پزشکی، روشهای سنگ شکن مانند ESWL، PCNL، سنگ شکن لیزری کلیه و… بسیار متنوع و کارآمد شدهاند. انتخاب بهترین روش نیاز به تشخیص دقیق متخصص اورولوژی مانند دکتر امیر عباس شه دوست دارد. دکتر شه دوست با تخصص و تجربه بالای خود در استفاده از روشهای درمانی جهت درمان سنگ کلیه میتواند در انتخاب بهترین روش سنگ شکن کلیه با توجه به عواملی مانند اندازه سنگ، محل قرارگیری، نوع سنگ و… مشاورههای لازم را به بیماران ارائه نماید.
راههای ارتباط با دکتر شه دوست
مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، میتوانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، میتوانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
- تماس تلفنی با مطب: برای تعیین وقت ملاقات و کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساعات کاری مطب، میتوانید با شماره تلفنهای زیر تماس بگیرید:
- مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، میتوانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
