یکی از بیماری‌های شایع در دستگاه ادراری انسان که میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا از آن رنج می‌برند، سنگ کلیه نام دارد. این بیماری یکی از دردناک‌ترین و آزاردهنده‌ترین بیماری‌ها محسوب می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که مواد معدنی و نمک‌های موجود در ادرار به شکل کریستال یا توده سخت درآمد و تشکیل سنگ می‌دهند.
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که توسط بیماران درگیر با این عارضه مطرح می‌شود این است که سنگ با چه اندازه‌ای نیاز به عمل دارد؟ آیا برای درمان سنگ کلیه و خارج کردن همه سنگ‌ها نیاز به جراحی وجود دارد یا به صورت خودکار از بدن دفع می‌شوند؟
به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که اندازه، محل و نوع سنگ چه تأثیری در انتخاب روش درمان توسط پزشک دارد و چه سایز سنگ‌هایی با استفاده از عمل جراحی از بدن خارج می‌شوند.
آنچه در این مقاله میخوانید
آشنایی با سنگ کلیه
به توده‌های کریستالی و جامد که از ترکیب نمک‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم، اگزالات، فسفات یا اسید اوریک در کلیه و مجاری ادراری تشکیل می‌شوند، سنگ کلیه گفته می‌شود. اندازه سنگ‌هایی که در کلیه و مجاری ادراری تشکیل می‌شوند، از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر متغیر هستند. این بیماری مانند هر عارضه و بیماری دیگر با یک سری علائم و نشانه‌ها همراه است؛ از شایع‌ترین علائم سنگ کلیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد شدید پهلو یا کمر با احتمال انتشار به کشاله ران
- سوزش یا درد هنگام ادرار
- وجود خون در ادرار (ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای)
- تهوع و استفراغ
- تب و لرز (در صورت وجود عفونت)
- تکرر ادرار یا احساس تخلیه ناقص مثانه
آیا همه سنگ‌های کلیه نیاز به عمل دارند؟
در مورد سنگ کلیه و درمان آن باید به این موضوع اشاره کرد که امروز با توجه به پیشرفت‌های رخ داده در علم پزشکی، روش‌های متعددی برای درمان این عارضه وجود دارد. یکی از روش‌های درمان سنگ کلیه عمل جراحی به منظور خارج کردن سنگ از بدن است.
در پاسخ به این سوال که آیا همه سنگ‌ها نیاز به عمل جراحی دارند باید گفت خیر؛ بسیاری از سنگ‌هایی که در کلیه تشکیل می‌شوند، اندازه بسیار ریز دارند و به همین دلیل بدون نیاز به جراحی درمان شده و ظرف مدت چند روز یا چند هفته به صورت طبیعی و از طریق مجاری ادراری دفع می‌شوند.
به بیان ساده‌تر باید گفت که انتخاب روش درمانی مناسب توسط متخصص اورولوژی به چند عامل مهم به شرح زیر بستگی دارد:
- اندازه سنگ کلیه
- محل قرارگیری سنگ (کلیه، حالب بالا، حالب پایین یا مثانه)
- علائم بیمار (درد، انسداد، تب یا عفونت)
- عملکرد کلیه‌ها در آزمایش‌ها و سونوگرافی
- ترکیب شیمیایی سنگ (کلسیمی، اسید اوریکی، سیستینی و …)
رابطه اندازه سنگ کلیه و نیاز به عمل
یکی از عوامل مهم که تعیین کننده روش درمان سنگ کلیه و نیاز به عمل جراحی محسوب می‌شود، اندازه سنگ است. در جدول زیر می‌توانید رابطه اندازه سنگ با نیاز به عمل جراحی را مشاهده کنید:
| اندازه سنگ | احتمال دفع خود به خود | نیاز به درمان دارویی | احتمال نیاز به جراحی |
| زیر ۵ میلیمتر | بسیار زیاد (حدود ۹۰%) | معمولاً کافی است | ندارد |
| ۵ تا ۷ میلیمتر | متوسط (حدود ۵۰%) | ممکن است نیاز به دارو و مایعات زیاد باشد | گاهی نیاز دارد |
| ۷ تا ۱۰ میلیمتر | کم (حدود ۲۰%) | اغلب نیاز به مداخله دارد | معمولا دارد |
| بالای ۱۰ میلیمتر | بسیار کم | در بیشتر موارد بی‌اثر | نیاز به عمل دارد |
بر اساس اطلاعات جدول فوق سنگ‌هایی که از ۱۰ میلیمتر یا ۱ سانتیمتر بزرگ‌تر باشند قابلیت دفع به صورت طبیعی از بدن را ندارند و به همین دلیل نیاز به درمان تهاجمی مانند عمل جراحی دارند.
نقش محل سنگ در تصمیم‌گیری برای عمل
یکی دیگر از فاکتورهای مؤثر در تصمیم‌گیری برای عمل جراحی سنگ کلیه، محل قرارگیری سنگ است. ممکن است یک سنگ تشکیل شده در کلیه نیاز به اقدام تهاجمی نداشته باشد اما همان سنگ با همان اندازه در حالب به دلیل انسداد و درد بیشتری که ایجاد می‌کند، نیاز به درمان فوری از طریق جراحی داشته باشد. در جدول زیر می‌توانید رابطه محل تشکیل سنگ با نیاز به عمل جراحی را مشاهده کنید:
| محل سنگ | احتمال دفع خود به خود | توضیحات |
| کالیس تحتانی (پایین کلیه) | پایین | مسیر باریک و زاویه‌دار است، سنگ به سختی خارج می‌شود |
| کالیس فوقانی (بالای کلیه) | متوسط | احتمال دفع کمی بیشتر است |
| لگنچه کلیه (مرکز کلیه) | کم | معمولاً نیاز به سنگ‌شکنی دارد |
| حالب فوقانی (نزدیک کلیه) | متوسط | گاهی با دارو دفع می‌شود |
| حالب میانی یا تحتانی (نزدیک مثانه) | بالا | در این ناحیه احتمال دفع زیادتر است |
| مثانه | بالا | اغلب با ادرار خارج می‌شود، مگر اینکه بزرگ باشد |
جدول تصمیم‌گیری بر اساس اندازه و محل سنگ کلیه
همانطور که اشاره شد در تصمیم‌گیری برای درمان سنگ کلیه با استفاده از عمل جراحی، دو فاکتور اندازه و محل تشکیل سنگ از اهمیت زیادی برخوردار هستند. به همین دلیل در جدول زیر رابطه بین اندازه و محل تشکیل سنگ در تصمیم‌گیری برای عمل جراحی ذکر شده است:
| اندازه سنگ | محل سنگ | احتمال دفع خودبه‌خود | نیاز به درمان دارویی | احتمال نیاز به عمل | روش‌های پیشنهادی درمان |
| زیر ۵ میلیمتر | هر محل | زیاد | بله، با مایعات زیاد و دارو | ندارد | مایعات زیاد، داروهای شل‌کننده حالب |
| ۵ تا ۷ میلیمتر | حالب پایین یا مثانه | متوسط تا زیاد | بله | گاهی دارد | دارو، سنگ‌شکنی در صورت عدم دفع |
| ۵ تا ۷ میلیمتر | کلیه یا حالب بالا | پایین | بله | اغلب دارد | سنگ‌شکنی برون اندامی (ESWL) |
| ۵ تا ۱۰ میلیمتر | حالب پایین | کم | بله | بله | سنگ‌شکنی یا یورتروسکوپی |
| ۷ تا ۱۰ میلیمتر | کلیه یا حالب بالا | بسیار کم | بی‌اثر | حتماً دارد | سنگ‌شکنی یا PCNL خفیف |
| بالای ۱۰ میلیمتر (۱ تا ۲ سانتیمتر) | هر محل | تقریباً صفر | بی‌اثر | تقریباً همیشه | سنگ‌شکنی مکرر یا جراحی بسته |
| بالای ۲ سانتیمتر | کلیه یا لگنچه | صفر | ندارد | قطعی | جراحی از راه پوست (PCNL) یا لاپاراسکوپی |
دکتر امیر عباس شه دوست به عنوان بهترین متخصص درمان سنگ کلیه در اراک با تخصص و تجربه بالای خود در درمان سنگ کلیه، می‌تواند با بررسی علائم و شرایط سنگ از نظر اندازه و محل تشکیل در انتخاب بهترین روش درمانی مشاوره لازم را به افراد درگیر این بیماری ارائه نماید. دکتر شه دوست در صورت نیاز به عمل جراحی جهت دفع سنگ از کلیه و مجاری ادراری، می‌تواند بهترین روش تهاجمی و جراحی را برای درمان افراد درگیر با این بیماری بکار گرفته تا بهترین نتیجه حاصل شود.
راه‌های ارتباط با دکتر شه دوست
مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، می‌توانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، می‌توانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
- تماس تلفنی با مطب: برای تعیین وقت ملاقات و کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساعات کاری مطب، می‌توانید با شماره تلفن‌های زیر تماس بگیرید:
- مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، می‌توانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
