سنگ کلیه یکی از شایعترین بیماریهای دستگاه ادراری است که میتواند افراد را در سنین مختلف درگیر کند. این بیماری گاهی بدون علامت است و گاهی با دردهای شدید و ناگهانی، تهوع، خون در ادرار و اختلال در زندگی روزمره همراه میشود. خوشبختانه امروزه با پیشرفت علم پزشکی، روشهای متنوع، کم تهاجمی و مؤثری برای درمان سنگ کلیه وجود دارد. به همین دلیل انتخاب روش درمان سنگ کلیه به شکل صحیح نقش مهمی در سرعت بهبودی، کاهش عوارض و جلوگیری از عود مجدد بیماری دارد.
در این مقاله تلاش کردهایم به زبان ساده و به صورت کاملاً کاربردی، سه روش رایج درمان سنگ کلیه یعنی RIRS، PCNL و ESWL را بررسی و با هم مقایسه کنیم تا بیماران بتوانند آگاهانه و با دید باز، انتخاب روش درمان سنگ کلیه را با نظر پزشک انجام دهند.
آنچه در این مقاله میخوانید
سنگ کلیه چیست و چرا ایجاد میشود؟
اولین قدم در انتخاب روش درمان سنگ کلیه، آشنایی با این بیماری و علت بروز آن است. سنگ کلیه تودهای سخت از مواد معدنی و نمکها است که در کلیه تشکیل میشود. این سنگها زمانی ایجاد میشوند که ادرار غلیظ شود و مواد معدنی فرصت کریستالیزه شدن و چسبیدن به یکدیگر را پیدا کنند. مهمترین عوامل ایجاد سنگ کلیه به شرح زیر است:
- کم نوشیدن آب
- مصرف زیاد نمک و پروتئین حیوانی
- سابقه خانوادگی سنگ کلیه
- برخی بیماریها مانند نقرس یا عفونتهای مکرر ادراری
- مصرف بعضی داروها
چه زمانی درمان سنگ کلیه ضروری است؟
برخی سنگهای کوچک ممکن است خود به خود دفع شوند، اما در شرایط زیر نیاز به انتخاب روش درمان سنگ کلیه وجود دارد:
- درد شدید و غیرقابل کنترل
- انسداد مسیر ادراری
- عفونت کلیه یا تب
- خونریزی مداوم
- بزرگ بودن سنگ (معمولاً بالای ۶ تا ۷ میلیمتر)
آشنایی با روشهای رایج درمان سنگ کلیه
یکی از نیازهای انتخاب روش درمان سنگ کلیه آشنایی با روشهای رایج درمانی است. امروزه سه روش اصلی و استاندارد برای درمان سنگ کلیه وجود دارد:
- ESWL (سنگشکنی بروناندامی)
- RIRS (درمان سنگ کلیه با لیزر از طریق مجاری طبیعی)
- PCNL (خارج کردن سنگ از طریق پوست)
روش ESWL چیست؟
ESWL مخففExtracorporeal Shock Wave Lithotripsy است. در این روش، سنگ کلیه بدون جراحی و از بیرون بدن، با استفاده از امواج صوتی پرقدرت شکسته میشود. نحوه انجام ESWL به شرح زیر است:
- بیمار روی تخت مخصوص قرار میگیرد
- امواج صوتی به طور متمرکز به سنگ تابانده میشود
- سنگ به قطعات کوچکتر تبدیل میشود
- قطعات شکستهشده از طریق ادرار دفع میشوند
در انتخاب روش درمان سنگ کلیه توجه به مزایا و معایب روش از اهمیت زیادی برخوردار است. در جدول زیر میتوانید مزایا و معایب ESWL را مشاهده کنید:
| مزایا | معایب |
| غیرتهاجمی و بدون برش بدون بیهوشی یا با بیحسی خفیف ترخیص سریع بیمار مناسب برای سنگهای کوچک | اثربخشی کمتر برای سنگهای بزرگ یا سخت احتمال باقیماندن تکههای سنگ نیاز به جلسات تکراری احتمال درد هنگام دفع قطعات سنگ |
روش RIRS چیست؟
RIRS یکی از مدرنترین روشهای درمان سنگ کلیه است که از طریق مجاری طبیعی بدن انجام میشود. در این روش، پزشک با استفاده از دستگاه انعطافپذیر و لیزر، وارد کلیه شده و سنگ را خرد میکند. امروزه بسیاری از پزشکان، درمان سنگ کلیه با لیزر (RIRS) را به عنوان یکی از ایمنترین و دقیقترین روشها معرفی میکنند.
مراحل انجام ریرس به شرح زیر است:
- ورود دستگاه از طریق مجرای ادرار
- رسیدن به کلیه بدون هیچ برشی
- خرد کردن سنگ با لیزر هولمیوم
- خارج کردن یا دفع طبیعی قطعات سنگ
ریرس نیز مانند هر روش درمانی دارای یک سری مزایا و معایب است که در انتخاب روش درمان سنگ کلیه باید مورد توجه قرار بگیرد:
| مزایا | معایب |
| بدون برش و خونریزی دقت بسیار بالا مناسب برای سنگهای متوسط و حتی بزرگ دوره نقاهت کوتاه درد کمتر پس از عمل | هزینه بالاتر نسبت به ESWL نیاز به تجهیزات پیشرفته و پزشک باتجربه در برخی موارد نیاز به استنت موقت
|
روش PCNL چیست؟
PCNL روشی است که برای سنگهای بزرگ، شاخگوزنی یا مقاوم به سایر درمانها استفاده میشود. نحوه انجام PCNL به شرح زیر است:
- ایجاد یک برش کوچک در پوست ناحیه پهلو
- ورود مستقیم به کلیه
- خرد کردن و خارج کردن کامل سنگ
در انتخاب روش درمان سنگ کلیه توجه به مزایا و معایب این روش نیز از اهمیت زیادی برخوردار است:
| مزایا | معایب |
| مناسب برای سنگهای بسیار بزرگ تخلیه کامل سنگ در یک جلسه کاهش احتمال عود سنگ | تهاجمیتر نسبت به سایر روشها نیاز به بیهوشی عمومی دوره نقاهت طولانیتر احتمال خونریزی یا عفونت |
مقایسه RIRS، PCNL و ESWL به زبان ساده
در انتخاب روش درمان سنگ کلیه مقایسه روشهای رایج از اهمیت زیادی برخوردار بوده و کمک میکند که بتوان بهترین روش را برای درمان انتخاب کرد:
| ویژگیها | ESWL | RIRS | PCNL |
| میزان تهاجمی بودن | بسیار کم | کم | متوسط |
| نیاز به برش | ندارد | ندارد | دارد |
| مناسب برای سنگ بزرگ | ❌ | ✔️ | ✔️ |
| دوره نقاهت | کوتاه | کوتاه | طولانیتر |
| احتمال باقیماندن سنگ | متوسط | کم | بسیار کم |
| نیاز به بیهوشی | معمولاً خیر | بله | بله |
کدام روش برای شما مناسبتر است؟
انتخاب روش درمان سنگ کلیه به عوامل متعددی بستگی دارد:
- اندازه سنگ
- محل قرارگیری سنگ
- جنس سنگ
- شرایط جسمی بیمار
- سابقه درمانهای قبلی
به همین دلیل نمیتوان برای همه بیماران یک نسخه واحد تجویز کرد. آنچه اهمیت دارد، انتخاب بهترین روش سنگ شکن کلیه با توجه به شرایط اختصاصی هر فرد و بر اساس نظر پزشک متخصص است.
مراقبتهای بعد از درمان سنگ کلیه
پس از انتخاب روش درمان سنگ کلیه و اجرای آن برای جلوگیری از بازگشت سنگ کلیه و همچنین تسریع روند بهبودی نکات زیر را مورد توجه قرار دهید:
- مصرف آب را افزایش دهید
- نمک و پروتئین حیوانی را کاهش دهید
- رژیم غذایی متناسب با نوع سنگ رعایت کنید
- تحرک بدنی داشته باشید
- معاینات دورهای را جدی بگیرید
نقش متخصص در انتخاب روش درمان سنگ کلیه
پیشرفتهای پزشکی باعث شده درمان سنگ کلیه دیگر مانند گذشته سخت و پرخطر نباشد. امروزه روشهایی مانند ESWL، RIRS و PCNL امکان درمان مؤثر، سریع و ایمن را فراهم کردهاند. انتخاب روش درمان سنگ کلیه از بین روشهای موجود نیازمند بررسی دقیق شرایط بیمار و مشورت با پزشک متخصص است.
دکتر امیر عباس شه دوست به عنوان بهترین متخصص اورولوژی در اراک که سابقه انجام درمانهای موفقیتآمیز را در کارنامه خود دارد، میتواند به بیماران در انتخاب روش درمان سنگ کلیه به بهترین شکل ممکن کمک کند. دکتر شه دوست با بررسی شرایط بیمار و همچنین وضعیت سنگ کلیه از نظر ابعاد و اندازه و محل قرارگیری، نوع سنگ و… بهترین روش برای درمان را به بیماران پیشنهاد میدهد.
راههای ارتباط با دکتر شه دوست
مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، میتوانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، میتوانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
- تماس تلفنی با مطب: برای تعیین وقت ملاقات و کسب اطلاعات بیشتر در مورد ساعات کاری مطب، میتوانید با شماره تلفنهای زیر تماس بگیرید:
- مراجعه حضوری به مطب: در صورت تمایل به مراجعه حضوری و دریافت نوبت، میتوانید به آدرس زیر مراجعه کنید:
